Ο αθλητής έχει τα προβλήματά του λυμένα. Ο αθλητής δεν έχει πραγματικά προβλήματα. Ο αθλητής ζει σε μία φούσκα. Ο αθλητής πρέπει να αποδώσει στον αγώνα ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω του. Ο αθλητής πρέπει να είναι ψυχικά δυνατός. Ο αθλητής δεν αποδίδει επειδή είναι «λίγος». Ο αθλητής δεν προσπαθεί γιατί είναι τεμπέλης. Ο αθλητής δεν εκτιμάει αυτά που έχει.

Η λίστα των στερεοτύπων σχετικά με το ψυχισμό των (πρωτ)αθλητών είναι πραγματικά ατελείωτη.

Σε μία (αθλητική) κοινωνία που αξιολογεί τον αθλητή όχι ως άνθρωπο αλλά ως νικητή/ηττημένο, ο αθλητής καλείται να είναι σε θέση να αποδώσει στο μέγιστο βαθμό, να εκτελέσει την ιδανική προσπάθεια, να φέρει την καλή επίδοση, να «δείξει τι αξίζει» χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το πώς αισθάνεται, το πώς νιώθει, το τι σκέφτεται.

Η ψυχική υγεία στο χώρο του αθλητισμού αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα ταμπού, ένα μεγάλο «αγκάθι», που από ορισμένους θεωρείται πολυτέλεια και από άλλους αυτονόητη. Ενώ η παγκόσμια αθλητική κοινότητα έχει αρχίσει να κινητοποιείται χάρη και στις σημαντικές αθλητικές προσωπικότητες που μίλησαν ανοιχτά για τα ζητήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν, στη χώρα μας δυστυχώς «πέφτουμε από τα σύννεφα» όταν μαθαίνουμε για αθλητές με προβλήματα ψυχικής υγείας.

Η Simone Biles των 7 Ολυμπιακών μεταλλίων αποσύρθηκε από το αγώνισμά της στους πρόσφατους Ολυμπιακούς Αγώνες για να επικεντρωθεί στη ψυχική της υγεία, η Naomi Osaka που έχει φτάσει μέχρι το Νο1 στην κατάταξη της WTA αποσύρθηκε από το πρόσφατο Roland Garros και μίλησε ανοιχτά για την κατάθλιψη που αντιμετωπίζει, o Michael Phelps με τα 28 Ολυμπιακά μετάλλια έχει δηλώσει ευγνώμων που δεν αυτοκτόνησε λόγω κατάθλιψης, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο σε πρόσφατη συνέντευξή του αναφέρθηκε στην καθημερινή του συνεργασία με αθλητικό ψυχολόγο για τη διαχείριση των συναισθημάτων του. Τα παραδείγματα δεν τελειώνουν.

Γιατί όμως γίνεται τόσος λόγος για τη ψυχική υγεία; Είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της; Σαφώς και ναι.

Η φροντίδα της ψυχικής υγείας των αθλητών έχει δύο παραμέτρους: αφενός, από την ανθρώπινη σκοπιά, επιτρέπει το καλό επίπεδο ψυχολογικής και συναισθηματικής κατάστασης των αθλητών, αφετέρου, από την αθλητική σκοπιά, επιτρέπει την καταβολή της μέγιστης προσπάθειας και της όσο το δυνατόν καλύτερης επίδοσης.

Ο αθλητής είναι πολύ περισσότερα πράγματα από την καθαυτή επίδοσή του. Ο αθλητής δεν είναι η επίδοσή του.

Ο αθλητής είναι ένας άνθρωπος που ίσως έχει έναν τραυματισμό που του γεννά αμφιβολίες για την επάνοδό του, που ίσως δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στο (νέο) αθλητικό περιβάλλον, που ίσως δυσκολεύεται να διαχειριστεί την πίεση του αγώνα ή της προπόνησης, που ίσως δεν μπορεί να επικοινωνήσει σε καλό βαθμό με τους συμπαίκτες ή τον προπονητή του, που ίσως βρίσκεται στα πρόθυρα σωματικής ή ψυχολογικής εξουθένωσης. Ακόμη, ο αθλητής είναι ένας άνθρωπος που ίσως αντιμετωπίζει οικογενειακή δυσκολία, που ίσως βρίσκεται σε οικονομική δυσχέρεια, που ίσως είναι μπροστά σε επαγγελματική αβεβαιότητα.

Η αθλητική κοινωνία, συνήθως, αδιαφορεί για όλα τα παραπάνω. Περιμένει από τον κάθε αθλητή να είναι σε θέση να αποδώσει επειδή πρέπει να αποδώσει και αν αυτός δεν το κάνει τότε είναι πρόθυμη να τον αντικαταστήσει με τον πρώτο επιλαχόντα, με το επόμενο ταλέντο, μέχρι και αυτός να βρεθεί σε παρόμοια θέση.

Ο αθλητής που είναι σε θέση να φροντίσει τη ψυχική του υγεία στο πλαίσιο της αγωνιστικής προετοιμασίας του είναι βέβαιο ότι θα είναι και σε θέση να διαχειριστεί πολύ πιο αποτελεσματικά τα συναισθήματά του και τις αγωνιστικές ή προσωπικές του δυσκολίες. Συνεπώς, θα είναι και σε θέση να έχει ένα καλύτερο επίπεδο αγωνιστικής απόδοσης συνοδευόμενο από ένα εξίσου καλό επίπεδο ψυχικής υγείας.

Ο αθλητικός ψυχολόγος μπορεί να προσεγγίσει τον κάθε αθλητή με επιστημονική σκοπιά, έχοντας ως επίκεντρο την ανθρώπινη υπόσταση του αθλητή και παρέχοντάς του εξατομικευμένη προσέγγιση. Ο αθλητικός ψυχολόγος μπορεί να συμβάλλει στην ισορροπία ανάμεσα στην αθλητική επίδοση και στη ψυχική υγεία του κάθε αθλητή, στην επίτευξη των αθλητικών του στόχων χωρίς την έκπτωση της ψυχικής υγείας και στην καλή ψυχική και συναισθηματική κατάσταση που θα φέρει την αθλητική επιτυχία.

Ευάγγελος Μανωλόπουλος, M.Sc., Ph.D.(c)