Η επιστήμη της Ψυχολογίας έχει αναπτυχθεί σε πλείστους τομείς και έχει βρει πρακτική εφαρμογή σε διαφορετικές εκφάνσεις της καθημερινότητας. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γνωρίσει σημαντική ανάπτυξη και στο χώρο του αθλητισμού αν και η Αθλητική Ψυχολογία δεν είναι μία νέα επιστήμη. Η Αθλητική Ψυχολογία αναπτύχθηκε ιδίως μετά τη δεκαετία του 1960, ωστόσο το πρώτο πείραμα σχετικά με την επίδραση της ψυχολογίας στην αθλητική απόδοση χρονολογείται το 1898.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία (American Psychological Association – APA) η επιστήμη της Αθλητικής Ψυχολογίας χρησιμοποιεί ψυχολογικές δεξιότητες και γνώσεις για την επίτευξη της βέλτιστης αθλητικής επίδοσης και της συναισθηματικής ισορροπίας του αθλητή. Η APA αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα του να είναι ο αθλητικός ψυχολόγος, κατ’ αρχήν, ψυχολόγος με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος καθώς η παροχή υπηρεσιών αθλητικής ψυχολογίας ξεπερνά τα όρια της αθλητικής μόνο δραστηριότητας και προσεγγίζει τον αθλητή ολιστικά ως άνθρωπο.
Όλο και περισσότεροι αθλητές ή και αθλητικοί οργανισμοί επιλέγουν να συνεργαστούν με αθλητικό ψυχολόγο. Κάθε αθλητής έρχεται με διαφορετικό αίτημα και στόχο για αυτή τη συνεργασία βάσει του αθλητικού επιπέδου, της ηλικίας, της φύσης του αθλήματος και των αθλητικών στόχων που έχει θέσει. Ο αθλητικός ψυχολόγος δουλεύει εξατομικευμένα και ολιστικά αφουγκραζόμενος τις ανάγκες του αθλητή και προσαρμόζοντας την προσέγγισή του.
Κάθε αθλητής βιώνει αγχογόνες καταστάσεις που είτε αφορούν στην επίτευξη της βέλτιστης επίδοσης είτε αφορούν σε κάποιες έκτακτες κρίσεις όπως ένας τραυματισμός. Η διαχείριση του άγχους, η διατήρηση των κινήτρων και η κατάλληλη στοχοθεσία αποτελούν σημεία-κλειδιά για την αθλητική επιτυχία. Ακόμη, η λειτουργική και κατάλληλη συναισθηματική κατάσταση μπορεί να αποτελέσει ακρογωνιαίο λίθο για την επιτυχία καθώς επιτρέπει την γρηγορότερη και σωστότερη λήψη αποφάσεων και εκτέλεση των δεξιοτήτων. Όλα τα παραπάνω είναι στοιχεία και δεξιότητες που ο αθλητής πολύ δύσκολα θα μπορέσει να αναπτύξει στο βέλτιστο βαθμό χωρίς την κατάλληλη υποστήριξη. Ο αθλητικός ψυχολόγος είναι σε θέση να καθοδηγήσει τον αθλητή να αναπτύξει στοιχεία όπως η διαχείριση του άγχους, η διαχείριση συναισθηματικών μεταπτώσεων, η εσωτερική παρακίνηση, η συγκέντρωση προσοχής και η διαχείριση της αποτυχίας (και της επιτυχίας).
Αρκετοί αθλητικοί οργανισμοί προκρίνουν πια την επιλογή ένταξης ενός αθλητικού ψυχολόγου στο δυναμικό τους και τα οφέλη είναι πολλαπλά. Ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου μέσα σε έναν αθλητικό οργανισμό είναι πολύπλευρος.
Ο αθλητικός ψυχολόγος εκπαιδεύει τους αθλητές σχετικά με τις ψυχολογικές παραμέτρους που θα επιφέρουν την αθλητική βελτίωση, αναγνωρίζει ψυχολογικές και συναισθηματικές δυσκολίες που οι αθλητές βιώνουν είτε εντός είτε εκτός αγωνιστικού χώρου και τους παρέχει την κατάλληλη ψυχολογική προετοιμασία. Ο αθλητικός ψυχολόγος συνεργάζεται με τον προπονητή με στόχο την εκπαίδευση της προπονητικής ομάδας σε θέματα που άπτονται της ψυχολογίας των αθλητών ενώ αναγνωρίζει δυσκολίες και προτείνει λύσεις σε θέματα διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και αναποτελεσματικής επικοινωνίας μέσα στην ομάδα. Ειδικότερα σε επίπεδο αναπτυξιακών ηλικιών, ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου αφορά και στην εκπαίδευση των γονέων των αθλητών ως άμεσα εμπλεκομένων στο αθλητικό περιβάλλον.
Ανεξαρτήτου αθλήματος, ηλικίας και αγωνιστικού επίπεδου ο κάθε αθλητής είναι πρώτα και πάνω από όλα άνθρωπος. Ο αθλητικός ψυχολόγος παρέχει μία ολιστική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση στη βάση της οποίας βρίσκεται η επίτευξη της βέλτιστης δυνατής αθλητικής επίδοσης καθώς και η βέλτιστη ψυχολογική και πνευματική ισορροπία του αθλητή.
Ευάγγελος Μανωλόπουλος, M.Sc., Ph.D.(c)
